Wyszło jak wyszło.
Porażka i słabość
w kulturze Europy Środkowej
w latach 1970–2000
21–22 maja 2015, Instytut Kultury Polskiej, Uniwersytet Warszawski
[english below]
Celem organizowanej przez Zespół Badań Praktyk Późnej Nowoczesności międzynarodowej konferencji naukowej jest namysł nad znaczeniem porażek, słabości i niepowodzeń w kulturze Europy Środkowej w trzech ostatnich dekadach XX wieku. Porażka powszechnie rozumiana jest jako coś niepożądanego – to przegrana, zawód, rozczarowanie, świadectwo słabości, ułomności i niedopasowania. Zarazem jednak konfrontacja z tym, co nieudane, słabe, nietrafione, prowadzi do postawienia pytań o warunki możliwości – i niemożliwości – osiągnięcia sukcesu, o graniczne kryteria decydujące o tym, co uznajemy za „udane”, „mocne”, „zwieńczone powodzeniem”. Intelektualne zmierzenie się z porażką otwiera przestrzeń namysłu nad alternatywnymi wizjami przyszłości i mniejszościowymi narracjami znikającymi zwykle pod pisaną przez zwycięzców historią „przez wielkie H”. Zachęceni przez badania zainicjowane przez teoretyków queer – rozumianego nie tylko wąsko, jako nurt studiów genderowych, ale też szeroko, jako społeczna teoria różnicy – chcemy widzieć porażkę jako narzędzie krytyki kultury i wywrotową strategię, przeciwstawiającą się kulturze sukcesu i podważającą dominujące narracje, narzucające nierealistyczne wizje powodzenia.
Punktem wyjścia konferencji są społeczno-polityczne przemiany lat 70., w których względne społeczno-kulturowe otwarcie Polski (a także, choć w różnym stopniu, innych państw Europy Środkowej) na idee, style, gatunki i przedmioty z Zachodu przyczyniło się do postępującej korozji etosu robotniczego i komunistycznej eschatologii, których miejsce zająć miały inne wizje, wartości i kategorie. Lata 70. to również pierwszy okres, w którym w regionie środkowoeuropejskim wyraźnie zaznacza się podejście konsumpcjonistyczne do dóbr kultury i związane z tym praktyki społeczne. To wreszcie czas, w którym następuje emergencja nowej postaci kultury popularnej, z charakterystycznymi fenomenami subkultur młodzieżowych i oddolnych działań fanowskich. Wszystkie te zjawiska i procesy istniały w następnych dwóch dekadach XX wieku, przenicowując jego kulturę, co – z oczywistych względów – w latach 90. wzmogły przemiany gospodarczo-ustrojowe w dawnych demokracjach ludowych. W tej perspektywie trzy ostatnie dekady XX wieku to czas przejściowy, w którym na krócej lub dłużej do głosu dochodzą grupy mniejszościowe i jednostki nienormatywne, okres intensywnych zmian społeczno-kulturowych, pobudzających wyobraźnię i zmuszających do porzucenia zastanych porządków.
Badania nad „etyką porażki” (Jacqueline Rose), „historiami pomniejszymi” (Mike Kelley) i „queerową sztuką porażki” (Judith Halberstam) zaliczają się obecnie do najbardziej nowatorskich tematów oraz metod badań kulturowych w zachodniej humanistyce. Zarazem dziedzina ta pozostaje w Polsce nowa – temat porażki, jeśli w ogóle jest podejmowany w rozważaniach nad ostatnimi dekadami XX wieku w Europie Środkowej, rozważa się głównie w kategoriach politycznych, pisząc o „klęsce socjalizmu” lub „porażce transformacji”. Analogiczne badania na obszarze kultury nie są prowadzone, tymczasem mogłyby się one znacząco przyczynić do poszerzenia świadomości o kulturowych praktykach nie mieszczących się w dominujących narracjach oraz pozostających poza głównym nurtem kultury.
Zapraszamy do nadsyłania propozycji 20-minutowych wystąpień. Formularz zgłoszeniowy można wypełnić pod linkiem: https://docs.google.com/forms/d/1IgRbKri3fzLTL09tP2dsHxdUmOYtW7ezKMgzNKo3wdw/viewform
Na abstrakty czekamy do 31 marca, informacje o przyjęciu referatu prześlemy do 13 kwietnia.
Przewidziana jest opłata konferencyjna – 50 zł, w ramach której Zespół zapewnia bufet kawowy i poczęstunek oraz materiały konferencyjne. Nie zwracamy kosztów podróży, nocleg we własnym zakresie.
Wybrane referaty zostaną opublikowane w recenzowanej publikacji opatrzonej numerem ISBN.
* * *
Epic fail.
Failure and weakness
in the culture of Central
and Eastern Europe
in 1970–2000
21–22 May 2015, Faculty of Polish Studies, University of Warsaw
The international conference organized by the Practices of Late Modernity Research Group aims at analyzing the meaning of defeats, weakness and failures in the culture of Central and Eastern Europe in the last decades of the 20th century. Failure is universally understood as something undesirable: a defeat, a letdown, disappointment, an indication of weakness, disability and maladjustment. At the same time a confrontation with the unsuccessful, the weak, and the misconceived, helps raise questions about the conditions of possibility (and the impossibility of) achieving success and the criteria crucial for deciding what we recognize as “good”, “strong” or “successful”. An intellectual investigation of failure opens an area for reflection on alternative visions of the future and minority narrations that often disappear underneath the predominant history written by winners. Encouraged by the research initiated by queer theoreticians – with queer theory understood not only narrowly, as a field of gender studies, but also broadly, as a social theory of difference – we want to see failure as a tool for critique of culture and as a subversive strategy that opposes the culture of success and undermines the dominating narrations that impose unrealistic visions of accomplishment.
The sociopolitical transformations of the 70s, during which Poland (as well as, to some degree, other countries of Central and Eastern Europe) enjoyed some socio-cultural opening to ideas, styles, genres and objects from the West, that contributed to the progressing corrosion of workers' ethos and the communist eschatology, which were replaced by other visions, values and categories. The 70s were also the first decade in which the consumerist approach towards cultural assets, and the social practices associated with it, became clearly visible in the region. Finally, this was a time of emergence of a new form of popular culture, with the characteristic phenomena of youth subcultures and grass-roots fan-based activities. All those phenomena and processes existed in the next two decades altering the culture. These tendencies have increased – for obvious reasons – in the 90s due to the economic-political transformations in former people's democracies. In this perspective the last three decades of the 20th century are a transitional time in which minority groups and non-normative individuals are taking the floor, a period of intensive social-cultural changes, stimulating the collective imagination and forcing people to abandon the existing order.
Research on “the ethics of failure” (Jacqueline Rose), “minor histories” (Mike Kelley) and “the queer art of failure” (Judith Halberstam) are currently among the most novel subjects and methodologies in Western humanities and social sciences. And yet in Poland this area of research remains new ground: the theme of failure, if at all applied to the last decades of the 20th century in Central and Eastern Europe, is perceived mainly in political categories, such as “the downfall of socialism” or “the failure of transformation”; no similar study is being conducted in the area of culture. Such research could contribute considerably to expanding the awareness of the cultural practices outside the dominating narrations and set apart from mainstream culture.
You can submit the abstracts through the application form: https://docs.google.com/forms/d/1nYPDnFOYgMZgHsHSyFrEfSA33IjLmWNEya40gqvvw7Y/viewform
Your paper presentation should last no longer than 20 minutes. The deadline for abstracts is March 31st, we will notify you about the outcome by April 13th.
The conference fee is 50 PLN / 12 EUR. This includes coffee, snacks and conference materials. Travel expenses and accommodation are not covered.
Selected papers will be published in a peer-reviewed publication provided with an ISBN number.
